Kompleksy to zjawisko o ogromnym znaczeniu psychologicznym, mające głęboki wpływ na nasze postrzeganie siebie, relacje społeczne oraz ogólną jakość życia. Choć temat ten bywa często marginalizowany w codziennych rozmowach, w rzeczywistości kompleksy potrafią stanowić źródło silnych emocjonalnych cierpień, obniżonej samooceny, a w skrajnych przypadkach – prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych. Zrozumienie natury kompleksów, ich genezy oraz mechanizmów działania pozwala nie tylko na lepsze poznanie samego siebie, ale również na skuteczniejsze wspieranie innych w ich zmaganiach z tymi problemami.

W niniejszym artykule podejmuję próbę wyczerpującego omówienia problematyki kompleksów – począwszy od ich definicji i psychologicznych podstaw, poprzez ich wpływ na życie codzienne, aż po sposoby ich przezwyciężania. Poruszone zostaną również różnice w przeżywaniu kompleksów przez kobiety i mężczyzn oraz aktualne ustalenia psychologii na temat tego zjawiska. Celem tekstu jest nie tylko zwiększenie świadomości na temat kompleksów, ale także dostarczenie czytelnikowi konkretnych narzędzi i strategii pomocnych w ich rozbrajaniu.

Co to znaczy mieć kompleksy? – definicja i psychologiczne tło

Mówiąc o kompleksach, odnosimy się do trwałych, często nieuświadomionych przekonań na temat własnej niedoskonałości, które wywołują poczucie wstydu, winy lub niższości. Kompleksy mogą dotyczyć zarówno aspektów fizycznych, jak wygląd czy postura, jak i cech psychicznych, społecznych czy intelektualnych. Psychologia klasyczna, zwłaszcza psychoanaliza Zygmunta Freuda i Carla Gustava Junga, przypisuje kompleksom ważną rolę w kształtowaniu osobowości – jako nieuświadomionym konfliktom wewnętrznym, które potrafią determinować nasze zachowania i relacje. Kompleksy mogą funkcjonować na poziomie głęboko podświadomym, przez co ich rozpoznanie i zrozumienie wymaga często pracy introspekcyjnej lub terapeutycznej.

Z psychologicznego punktu widzenia kompleksy są reakcją mechanizmów obronnych ego na doświadczenia zagrażające obrazowi własnego „ja”. Często są efektem długotrwałych interakcji z otoczeniem, w których dana osoba czuła się oceniana, odrzucana lub niewystarczająca. W takiej perspektywie kompleksy nie są objawem słabości, lecz raczej naturalną reakcją psychiczną na zranienie emocjonalne. Można je uznać za swoiste „blizny psychiczne”, które przypominają o bolesnych doświadczeniach i jednocześnie próbują chronić nas przed ich powtórzeniem, choć często czynią to w sposób nieadaptacyjny.

Czym są kompleksy i jak wpływają na nasze życie codzienne?

Kompleksy wpływają na sposób, w jaki postrzegamy siebie i otaczający nas świat. Osoba z silnymi kompleksami może nieświadomie sabotować własne działania, unikać sytuacji społecznych lub relacji z innymi z obawy przed oceną. Na przykład ktoś, kto uważa się za nieatrakcyjnego fizycznie, może unikać randek czy wystąpień publicznych, mimo że obiektywnie nie odbiega od normy. Kompleksy stają się wówczas samoograniczającym przekonaniem, które wpływa na nasze decyzje i kształtuje nasze życiowe ścieżki. Z czasem mogą one prowadzić do izolacji, spadku samooceny, a nawet stanów depresyjnych czy lękowych.

W życiu codziennym kompleksy ujawniają się również w subtelnych, często niezauważalnych zachowaniach: przesadnym dbaniu o wygląd, kompulsywnym porównywaniu się z innymi, czy też nadmiernym pragnieniu aprobaty i uznania. Takie zachowania są próbą „nadrobienia” odczuwanych braków, choć rzadko kiedy przynoszą trwałe ukojenie. Często osoby dotknięte kompleksami odczuwają chroniczne napięcie i niepokój, zwłaszcza w sytuacjach społecznych, które mogą uruchomić mechanizm samooceny. Długofalowo życie z kompleksami wiąże się z psychicznym obciążeniem, które – jeśli nie zostanie rozpoznane i zaadresowane – może istotnie ograniczyć dobrostan jednostki.

Potrzebujesz pomocy specjalisty? Umów się na wizytę online

{{ sidebar_steps.tab_name }}

{{ is_error_msg }}

Wybierz kategorię

{{cat_data.category_name}}

Wybierz Specjalistę

{{ service_details.bookingpress_service_name }}

Czas trwania: {{ service_details.bookingpress_service_duration_val }} {{ service_details.bookingpress_service_duration_label }}

Cena: {{ service_details.bookingpress_service_price }}

Opcje zaawansowane

Zobacz Mniej

{{service_extra_title}}

{{ extra_service_error_msg }}

{{ service_extra_details.bookingpress_extra_service_name }}

{{ service_extra_details.bookingpress_extra_formatted_price }}

{{ service_extra_details.bookingpress_extra_service_duration }} {{ service_extra_details.bookingpress_extra_service_duration_unit }}

Zobacz więcej Zobacz Mniej

{{ n }}

{{ service_extra_details.bookingpress_service_description }}

Załaduj więcej

Załaduj mniej

{{bring_anyone_title}}

{{ n }} {{number_of_person_title}}

Wróć Następny: {{ bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_current_tab].next_tab_name].tab_name }}

{{service_extra_title}}

{{ extra_service_error_msg }}

{{ service_extra_details.bookingpress_extra_service_name }}

{{ service_extra_details.bookingpress_extra_formatted_price }}

{{ service_extra_details.bookingpress_extra_service_duration }} {{ service_extra_details.bookingpress_extra_service_duration_unit }}

{{ service_extra_details.bookingpress_service_description }}

{{bring_anyone_title}}

{{ n }} {{number_of_person_title}}

{{cancel_button_title}} {{continue_button_title}}

{{ is_error_msg }}

Data i godzina

Przedział czasu

Nie ma dostępnych przedziałów czasowych

Poranek

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

Popołudnie

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

Wieczór

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

Noc

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}} +1 dzień

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}} +1 dzień

Data i godzina

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }} {{app.bookingpress_current_datetime | bookingpress_format_date}}

Przedział czasu

Nie ma dostępnych przedziałów czasowych

Poranek

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

Popołudnie

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

Wieczór

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

Noc

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}} +1 dzień

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}}

{{time_details.formatted_start_end_time}} {{ time_details.max_capacity }} {{slot_left_text}} +1 dzień

Wróć Następny: {{ bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_current_tab].next_tab_name].tab_name }}

{{ is_error_msg }}

Szczegóły

{{customer_form_fields_data.label}}

Wróć Następny: {{ bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_current_tab].next_tab_name].tab_name }}

{{ is_error_msg }}

Rezerwacja

Podsumowanie Twojej rezerwacji spotkania

Klient

{{appointment_step_form_data.form_fields.customer_name }}

{{ appointment_step_form_data.form_fields.customer_firstname }} {{ appointment_step_form_data.form_fields.customer_lastname }}

{{ appointment_step_form_data.form_fields.customer_email }}

Specjalista

{{ appointment_step_form_data.selected_service_name}}

{{ cart_details.bookingpress_service_name}}

{{extras_details.bookingpress_extra_name }}

{{extras_details.bookingpress_extra_price}} {{extras_details.bookingpress_extra_duration}}

{{extras_details.bookingpress_selected_qty}}

{{appointment_step_form_data.bookingpress_selected_extra_service_count}} Extras

Data i godzina

{{ appointment_step_form_data.customer_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{appointment_step_form_data.selected_formatted_start_end_time}}

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }}, {{appointment_step_form_data.selected_formatted_start_end_time}}

{{ appointment_step_form_data.customer_selected_end_date || bookingpress_format_date }}

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }}

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }} - {{appointment_step_form_data.selected_end_date | bookingpress_format_date}}

Szczegóły spotkania

{{ appointment_step_form_data.selected_service_name}}

{{extras_details.bookingpress_extra_name }}

{{extras_details.bookingpress_extra_price}} {{extras_details.bookingpress_extra_duration}}

{{extras_details.bookingpress_selected_qty}}

{{appointment_step_form_data.bookingpress_selected_extra_service_count}} Extras

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }}, {{ appointment_step_form_data.selected_formatted_start_end_time }}

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }}

{{ appointment_step_form_data.selected_date | bookingpress_format_date }} - {{ appointment_step_form_data.selected_end_date | bookingpress_format_date }}

{{ cart_details.bookingpress_service_name}}

{{ cart_details.bookingpress_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_end_time }}

{{ cart_details.customer_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{cart_details.formatted_start_end_time}}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_end_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }} - {{ cart_details.bookingpress_selected_end_date | bookingpress_format_date }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }} to {{ cart_details.formatted_end_time }}

{{ cart_details.customer_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }} to {{ cart_details.formatted_end_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }} to {{ cart_details.formatted_end_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }} - {{ cart_details.formatted_end_time }}

{{ cart_details.customer_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }} - {{ cart_details.formatted_end_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }} - {{ cart_details.formatted_end_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }}

{{ cart_details.customer_selected_end_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}, {{ cart_details.formatted_start_time }}

{{ cart_details.bookingpress_selected_date | bookingpress_format_date }}

{{subtotal_text}}

{{ appointment_step_form_data.selected_service_price }}

{{tax_title}}

Podatek

+{{ appointment_step_form_data.tax_amount }}

{{couon_applied_title}} {{ appointment_step_form_data.coupon_code }}

-{{ appointment_step_form_data.coupon_discount_amount_with_currecny }}

{{coupon_code_title}}

{{ coupon_code_msg }}

{{ coupon_code_msg }}

{{coupon_apply_button_label}} Stosowany

{{ appointment_step_form_data.included_tax_label }}

{{ appointment_step_form_data.total_payable_amount_with_currency }}

{{ appointment_step_form_data.selected_service_price }}

{{deposit_heading_title}}

{{deposit_title}} {{full_payment_title}}

{{deposit_paying_amount_title}}

{{ appointment_step_form_data.bookingpress_deposit_amt }}

{{ appointment_step_form_data.deposit_payment_amount_percentage }}% ( {{ appointment_step_form_data.bookingpress_deposit_amt }} )

{{deposit_remaining_amount_title}} {{ appointment_step_form_data.included_tax_label }}

{{ appointment_step_form_data.included_tax_label }}

{{ appointment_step_form_data.bookingpress_deposit_due_amt }}

{{ appointment_step_form_data.total_payable_amount_with_currency }}

{{subtotal_text}}

{{ appointment_step_form_data.bookingpress_cart_total_with_currency }}

{{tax_title}}

Podatek

+{{ appointment_step_form_data.tax_amount }}

{{couon_applied_title}} {{ appointment_step_form_data.coupon_code }}

-{{ appointment_step_form_data.coupon_discount_amount_with_currecny }}

{{coupon_code_title}}

{{ coupon_code_msg }}

{{ coupon_code_msg }}

{{coupon_apply_button_label}} Stosowany

{{ appointment_step_form_data.included_tax_label }}

{{ appointment_step_form_data.total_payable_amount_with_currency }}

{{deposit_heading_title}}

{{deposit_title}} {{full_payment_title}}

{{deposit_paying_amount_title}}

{{ appointment_step_form_data.bookingpress_deposit_total_with_currency }}

( {{ appointment_step_form_data.bookingpress_deposit_total_with_currency }} )

{{deposit_remaining_amount_title}} {{ appointment_step_form_data.included_tax_label }}

{{ appointment_step_form_data.included_tax_label }}

{{ appointment_step_form_data.bookingpress_deposit_due_amount_total_with_currency }}

{{ appointment_step_form_data.total_payable_amount_with_currency }}

{{ appointment_step_form_data.total_payable_amount_with_currency }}

Nie ma dostępnej metody płatności.

Wybierz Metodę Płatności

Płać lokalnie

PayPal

{{card_details_text}}

Wróć Test Button

{{ is_error_msg }}

{{staffmember_heading_title}}

{{any_staff_title}}

{{ staffmember_details.bookingpress_staffmember_firstname }} {{ staffmember_details.bookingpress_staffmember_lastname }}

{{ staffmember_details.bookingpress_staffmember_email }}

{{ staffmember_details.bookingpress_staffmember_phone }}

Wróć Następny: {{ bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_sidebar_step_data[bookingpress_current_tab].next_tab_name].tab_name }}

Nie dodano żadnych kategorii ani usług!

Skąd się biorą kompleksy – dzieciństwo, wychowanie i otoczenie społeczne

Źródła kompleksów sięgają najczęściej okresu dzieciństwa i wczesnej młodości. To właśnie wtedy kształtuje się podstawowy obraz siebie, który w dużej mierze zależy od komunikatów otrzymywanych od rodziców, nauczycieli oraz rówieśników. Krytyka, brak akceptacji, porównywanie z innymi lub nadmiernie wygórowane oczekiwania mogą w dziecku zaszczepić przekonanie, że jest „nie dość dobre”. Takie doświadczenia, zwłaszcza jeśli są powtarzalne i niepołączone z odpowiednim wsparciem emocjonalnym, stają się fundamentem dla późniejszych kompleksów. Dziecko, które czuje się niekochane lub stale oceniane, zaczyna internalizować negatywne przekonania na swój temat.

Otoczenie społeczne, w tym kultura masowa i media, również mają ogromny wpływ na rozwój kompleksów. Obecne kanony piękna, sukcesu i popularności promują często nierealistyczne wzorce, którym trudno sprostać. Młodzi ludzie, porównując się z wyidealizowanymi obrazami celebrytów czy influencerów, zaczynają odczuwać frustrację i brak akceptacji wobec własnego wyglądu czy stylu życia. W efekcie rozwijają się kompleksy na punkcie ciała, statusu materialnego czy osiągnięć zawodowych. Presja społeczna, by „być kimś”, wzmacnia przekonanie, że to, kim jesteśmy obecnie, jest niewystarczające. To z kolei prowadzi do nieustannego napięcia psychicznego i poczucia porażki.

Jakie są kompleksy najczęściej spotykane u kobiet i mężczyzn?

Kompleksy mogą dotyczyć różnych aspektów osobowości i wyglądu, jednak ich charakter często różni się w zależności od płci. U kobiet najczęściej spotykane są kompleksy dotyczące wyglądu zewnętrznego – w szczególności sylwetki, skóry, włosów czy wieku. Wynika to m.in. z kulturowej presji związanej z ideałem kobiecego piękna, który promuje młodość, szczupłość i nieskazitelność. Kobiety częściej niż mężczyźni poddają się porównaniom społecznym i są bardziej narażone na krytykę ze strony otoczenia w kontekście wyglądu. Dodatkowo dochodzą kwestie związane z rolami społecznymi – perfekcyjnej matki, partnerki czy pracownicy – które potęgują poczucie niewystarczalności i winy.

Z kolei u mężczyzn kompleksy częściej dotyczą kwestii kompetencji, statusu oraz sprawności fizycznej. Mężczyźni mogą czuć się gorsi, jeśli nie spełniają oczekiwań związanych z siłą, zaradnością czy sukcesem zawodowym. Kompleksy te wynikają z tradycyjnych wzorców męskości, które narzucają presję bycia „twardym”, niezależnym i zawsze skutecznym. Mężczyźni rzadziej niż kobiety otwarcie mówią o swoich kompleksach, co utrudnia ich rozpoznanie i leczenie. Ukrywanie emocji i udawanie pewności siebie może prowadzić do problemów z tożsamością, frustracji, a nawet agresji. W obu przypadkach kompleksy mogą znacząco wpłynąć na relacje międzyludzkie, sposób komunikacji oraz dobrostan psychiczny.

Kompleksy w ujęciu psychologii – co mówi nauka?

Psychologia postrzega kompleksy jako formę wewnętrznego konfliktu, który rodzi się w wyniku niezgodności między obrazem siebie a oczekiwaniami wewnętrznymi lub zewnętrznymi. Badania pokazują, że kompleksy są ściśle powiązane z niską samooceną i tendencją do samooceny warunkowej – to znaczy uzależnionej od osiągnięć, wyglądu lub aprobaty otoczenia. Neuropsychologia wskazuje także na rolę struktur mózgowych odpowiedzialnych za ocenę siebie – takich jak kora przedczołowa czy ciało migdałowate – które reagują na bodźce społeczne i emocjonalne, wzmacniając uczucia wstydu i winy. Naukowcy podkreślają, że kompleksy nie są jedynie defektem charakteru, lecz wynikiem złożonych interakcji psychobiologicznych i środowiskowych.

Psychoterapeuci różnych szkół – od psychodynamicznej po poznawczo-behawioralną – zajmują się pracą z kompleksami poprzez różne techniki terapeutyczne. W nurcie psychodynamicznym dąży się do uświadomienia sobie pierwotnych źródeł kompleksów, ich związku z wczesnymi doświadczeniami i emocjami. W podejściu poznawczo-behawioralnym nacisk kładzie się na zmianę negatywnych przekonań i schematów myślenia, które podtrzymują kompleksy. Badania potwierdzają skuteczność terapii w redukcji objawów związanych z kompleksami – poprawie samooceny, redukcji lęku społecznego oraz ogólnego dobrostanu psychicznego. Kluczowe jest jednak zaangażowanie pacjenta i gotowość do zmiany.

Jak radzić sobie z kompleksami – sprawdzone strategie i techniki

Pierwszym krokiem w pracy nad kompleksami jest ich identyfikacja – nazwanie i zrozumienie, skąd się wzięły oraz w jaki sposób wpływają na nasze życie. Warto prowadzić dziennik myśli i emocji, który pozwala zauważyć powtarzające się wzorce negatywnego myślenia i ich związek z określonymi sytuacjami. Praca nad kompleksami wymaga również rozwijania samoświadomości i empatii wobec siebie – akceptacji własnych słabości bez potępiania siebie. Pomocne są także techniki poznawcze, takie jak restrukturyzacja myśli, która polega na zamianie irracjonalnych, negatywnych przekonań na bardziej realistyczne i wspierające.

Równie ważne są strategie oparte na działaniu – podejmowanie wyzwań, które wcześniej były unikane z powodu kompleksów, oraz stopniowe budowanie pewności siebie poprzez sukcesy i pozytywne doświadczenia. Praca nad ciałem – poprzez sport, zdrowe odżywianie i dbanie o wygląd – może również wzmacniać poczucie własnej wartości, o ile nie opiera się na obsesyjnych dążeniach do ideału. Istotne jest również otaczanie się ludźmi, którzy wspierają nas i akceptują, a nie wzmacniają nasze kompleksy. W niektórych przypadkach wskazana jest pomoc psychoterapeuty – szczególnie gdy kompleksy prowadzą do trwałych trudności emocjonalnych lub społecznych.

Jak poradzić sobie z kompleksami i odzyskać pewność siebie?

Odzyskiwanie pewności siebie to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i konsekwencji. Podstawą jest zmiana narracji wewnętrznej – przekształcenie krytycznego wewnętrznego głosu w głos wspierający i życzliwy. Można to osiągnąć m.in. poprzez techniki afirmacyjne, medytację uważności oraz pracę z wewnętrznym dzieckiem. Kluczowe jest również budowanie poczucia sprawczości – dostrzeganie własnych sukcesów, umiejętności i wartości, które istnieją niezależnie od cudzych ocen. Niezwykle pomocne może być także porównywanie się nie z innymi, lecz z własnym „ja” z przeszłości – w ten sposób zauważamy postępy, a nie braki.

Warto pamiętać, że pewność siebie nie oznacza braku kompleksów, lecz umiejętność radzenia sobie z nimi i ich akceptacji. Nikt nie jest doskonały – każdy człowiek ma swoje słabości, które mogą być źródłem rozwoju i wrażliwości. Kompleksy nie muszą być przeszkodą, lecz sygnałem do głębszego poznania siebie i pracy nad własnym dobrostanem psychicznym. Kiedy przestajemy walczyć z sobą, a zaczynamy siebie rozumieć i wspierać, wówczas odzyskujemy wewnętrzną równowagę i siłę, by żyć w zgodzie z własnymi wartościami – a nie z oczekiwaniami innych.

Podsumowanie

Kompleksy to złożone zjawisko psychiczne, które dotyczy niemal każdego człowieka, niezależnie od wieku, płci czy statusu społecznego. Ich korzenie tkwią głęboko w doświadczeniach z dzieciństwa, relacjach społecznych oraz mechanizmach psychicznych odpowiedzialnych za samoocenę. Choć mogą one znacząco wpływać na nasze życie, warto pamiętać, że nie są one nieodwracalnym wyrokiem. Dzięki odpowiedniej pracy nad sobą – samopoznaniu, terapii, wsparciu bliskich oraz technikom psychologicznym – możliwe jest nie tylko przezwyciężenie kompleksów, ale również ich transformacja w źródło siły i rozwoju.

Zrozumienie kompleksów to pierwszy krok ku zdrowszemu, bardziej autentycznemu życiu. Akceptacja siebie, zbudowanie realistycznego obrazu własnej osoby i odzyskanie sprawczości to proces, który prowadzi do wewnętrznego spokoju i większego poczucia satysfakcji z życia. Niezależnie od tego, jak silne mogą być nasze kompleksy, zawsze istnieje droga do ich oswojenia – i to my decydujemy, czy nią podążymy.